Teodor Talowski to jeden z najdoskonalszych polskich architektów przełomu XIX i XX wieku. Urodził się w 1857 roku w Zasowie, zmarł w 1910 roku we Lwowie. W trakcie swojego krótkiego, bo trwającego zaledwie 53 lata życia był jednym z bardziej płodnych i aktywnych architektów tamtych czasów co zaowocowało tym, że zdobył wielu naśladowców.
Początkowo studiował w Wiedniu jako wolny słuchacz wykładów Karola Königa. Po dwóch latach przeniósł się na Wydział Budownictwa Lądowego Politechniki Lwowskiej, gdzie rozpoczął nauki u profesora Juliana Zachariewicza. Po otrzymaniu dyplomu architekta wrócił do Krakowa i tam rozpoczął swoją aktywność zawodową, która podzielona była pomiędzy projektowanie i realizację różnego rodzaju obiektów a działalność dydaktyczną. Na początku XX wieku przenosi się do Lwowa, gdzie obejmuje jedną z katedr na Politechnice Lwowskiej. We Lwowie pozostaje już do końca swojego życia, ale równocześnie cały czas czynnie działa na terenie całej Galicji.
dr Zbigniew Beiersdorf
Księga chrztów z wpisem chrztu Teodora Mariana Talowskiego
Dnia 26 marca (1)857 (roku) urodzony chłopiec, i ochrzczony dnia 31 maja roku (1)857 imieniem Teodor Marian dwojga imion.
Syn P. (ana) Jana Talowskiego syna Andrzeja Talowskiego i Katarzyny Kapczyńskiej. [CR] Cesarsko-Królewski aktuariusz (niższy stopień urzędniczy np. pisarz sądowy) w Zassowie (dziś Zasów) i Walerii córki Antoniego Bogackiego i Małgorzaty z domu Banachównej (Banach) pochodzących (zamieszkałych w) z miejscowości Krzeszowice.
Rodzice chrzestni: Ludwik Bogacki z Krzeszowic (prawdopodobnie brat matki i Joanna Aurelia Ruczka panna Chrzciłem ja Antoni Grzynowicz proboszcz (proboszcz w Zassowie w latach 1850-1872 opracowanie : Mikołaj M. Kornecki 2017
Archiwum Narodowe w Krakowie, Akta VIII Gimnazjum i Liceum im. Witkowskiego w Krakowie, sygnatura 29/2395/9 – Kronika klasowa na rok szkolny 1874/1875
Pamiątkowe zdjęcie kolegów na zjeździe absolwentów w 30. rocznicę ukończenia szkoły. Fotografi a znaleziona na strychu szkoły przez Stanisława Pietrasa, dyrektora V Liceum im. Augusta Witkowskiego.
Stosunki koleżeńskie w krakowskim gimnazjum, do którego uczęszczał Talowski, musiały być bardzo zażyłe. Koledzy z ławy szkolnej spotkali się ponownie po 30 latach. Talowski najprawdopodobniej utrzymywał kontakty ze swoimi gimnazjalnymi kolegami – wnioskować to można po tym, iż wiele lat po skończeniu szkoły zaprojektował grobowiec rodziny Żuk-Skarszewskich w Przyszowej. Być może projekt kościoła w Przyszowej, także autorstwa Teodora Talowskiego, ma również jakiś związek z tą szkolną przyjaźnią.
Talowski rozpoczął studia w 1875 roku w Wiedniu, gdzie przebywał dwa lata, studiując jako wolny słuchacz u Karla Königa (1841-1915), uznawanego wówczas za jednego z najważniejszych projektantów późnego historyzmu w Wiedniu. König był studentem tamtejszych Akademii Sztuk Pięknych i Politechniki, potem pełnił funkcję dziekana drugiej z podanych uczelni, a w końcu został jej rektorem. O tym, że König był w pełni ukształtowanym architektem i utalentowanym artystą, świadczy chociażby pomnik Mozarta na Cmentarzu Centralnym w Wiedniu jego autorstwa.
Karl König, pierwszy nauczyciel Teodora Talowskiego
Julian Zachariewicz, twórca
Politechniki i jej rektor
Po dwóch latach nauki w Wiedniu Teodor Talowski przeniósł się na Wydział Budownictwa Lądowego Politechniki Lwowskiej, gdzie rozpoczął nauki u profesora Juliana Zachariewicza. Młody student został szybko zauważony jako jeden z najzdolniejszych uczniów. Po zakończeniu edukacji dyplomem architekta przeniósł się do Krakowa, gdzie wziął ślub z Anną Paryzek. Zaprojektował tam też swoją pierwszą zrealizowaną kamienicę, która stanęła przy ul. Batorego.
W Krakowie Talowski pracował jako asystent w Katedrze Budownictwa Akademii Przemysłowo-Technicznej. Uczył tam rysunku w dwóch „oddziałach” po pięć godzin dziennie, a oprócz tego pracował również w Gimnazjum św. Jacka na ul. Siennej. Posiadam kilka prac uczniowskich z tego okresu, sygnowanych autografem Talowskiego, które wyraźnie świadczą o wysokim poziomie zajęć.
Budynek dawnej Akademii Przemysłowo-Technicznej. Kraków, ul. Gołębia 22
Budynek dawnego gimnazjum św. Jacka. Kraków, ul. Sienna.
